Signaleren en diagnosticeren
Het is niet ongewoon dat een B12-tekort verward wordt met dementie, wat kan leiden tot verkeerde diagnoses en ongewenste gevolgen. Het is essentieel om signalen van een mogelijk vitamine B12-tekort serieus te nemen, omdat een chronisch tekort kan leiden tot onbegrijpelijke aftakeling en in extreme gevallen zelfs tot de dood. Hoe eerder de juiste diagnose wordt gesteld, hoe beter. Een snelle diagnose en behandeling zijn van cruciaal belang, want als men te lang wacht met behandelen, kan het klachtenbeeld blijvend en onomkeerbaar worden (Hunt et al., 2014).
Algemene symptomen van B12-tekort
In 2014 beschreef Hooper et al. een symptomatologie gerelateerd aan vitamine B12-tekort, gebaseerd op een survey onder ongeveer 1000 patiënten in Engeland (Hooper et al., 2014). De symptomen zijn zeer gevarieerd, maar enkele komen opvallend vaak voor, waaronder:
- 96% van de patiënten voelt zich (ongewoon) algeheel vermoeid.
- 87% wordt vermoeid wakker.
- 34% heeft glossitis, een ontsteking van de tong.
- 30% ervaart haarverlies, aften en wazig zien.
Daarnaast zijn er diverse neurologische klachten zoals geheugenverlies, slechte concentratie, benauwdheidsklachten, onhandigheid, duizeligheid, hartritmestoornissen, en moeite met het vinden van woorden. Het is opmerkelijk dat deze symptomen ook worden waargenomen bij patiënten met fibromyalgie, ME/CVS en SOLK, wat de diagnose bemoeilijkt (Visser et al., 2013). Het is van groot belang rekening te houden met deze complexiteit bij het stellen van een diagnose (Carmel, 2011; Iqtidar & Chaudary, 2012).
In welke voeding zit B12?
Vitamine B12 is van nature aanwezig in vlees, vis, kaas, eieren en andere dierlijke producten. Voor veganisten die deze producten niet consumeren, is aanvulling met B12-supplementen essentieel. Volgens de richtlijnen van Goede Voeding en bij een goed functionerend lichaam is het onwaarschijnlijk dat er een tekort aan B12 optreedt. Echter, niet iedereen volgt deze richtlijnen en niet elk lichaam kan B12 efficiënt opnemen!
Misleidende bloedwaarden
Het is verontrustend dat de bloedwaarden volgens protocollen van artsen kunnen aangeven dat er ‘geen B12-tekort’ is, terwijl er wel degelijk onvoldoende B12 in de cellen aanwezig kan zijn. Bloedwaarden kunnen verschillen per land en zijn geen absolute indicatoren van een B12-tekort in de weefsels en cellen. Daarom is het cruciaal om niet alleen naar de bloedwaarden te kijken, maar vooral naar de klachten van de persoon. Een functioneel tekort in de cellen en weefsels moet serieus worden genomen, zelfs als bloedwaarden binnen acceptabele normen vallen.
Er zijn wat bloedwaarden betreft verschillende richtlijnen met boven- en ondergrenzen. Nederland hanteert een andere ondergrens dan bijvoorbeeld Zweden of de VS. Voldoende B12 in het bloed wil niet per definitie zeggen voldoende B12 in weefsels/cellen. Foliumsuppletie kan een bestaand B12 tekort in de cellen en weefsels maskeren. Een tekort in de cellen en de weefsel heet een functioneel tekort (deficiëntie). Het is beter om naar de klachten van de mens te kijken, dan naar bloedwaarden. Een mens is immers meer dan zijn of haar serumwaarden.
Verstoorde opname door medicijnen of maagverkleining
Mensen die bepaalde medicijnen nemen, zoals ‘alledaagse’ maagzuurremmers (!) of metformine, kunnen na verloop van tijd moeilijker B12 opnemen. Apothekers bevestigen dit, als je ernaar vraagt. Ook als je een maagverkleining hebt gehad moet je ook B12 suppletie nemen, want dan kan B12 niet meer op een natuurlijke manier worden opgenomen vanwege het ontbreken van het stofje intrinsic factor (zie website Maag Lever Darmstichting).
De grootste risicogroep zijn echter ouderen. We moeten hen goed in de gaten houden. Symptomen van B12 tekort worden nogal eens verward met beginnende dementie. Of men zegt, veel te snel: ‘Tja, het is de leeftijd, niks aan te doen…’ Bij ouderen werkt de opname van B12 in de cellen (waar deze bijzondere vitamine van levensbelang is) steeds minder goed. De gezondheid gaat zienderogen achteruit als men niet zelf in actie komt!
Veel voorkomende en uiteenlopende klachten door B12 tekort
Vitamine B12 deficiëntie (tekort) is in de vroege fase a-symptomatisch. Daarna kan macrocytaire anemie (bloedarmoede) optreden en/of een typisch (neuro-) psychiatrisch klachtenbeeld openbaren (Carmel, 2000; Lindenbaum et al., 1988). De symptomen zijn zeer divers en kunnen ook variëren in de mate van sterkte (Heil et al., 2012). Het diagnosticeren van B12 deficiëntie is een uitdaging temeer, omdat er nog vaak (onterecht) verondersteld wordt dat bloedarmoede aanwezig moet zijn om de diagnose te kunnen stellen. Bij een aantal onderzoeken heeft men echter vastgesteld dat het neurologisch klachtenbeeld ernstiger kan zijn bij patiënten zonder anemie (Healton et al., 1991).
De meest uiteenlopende klachten kunnen voorkomen voor B12 tekort. Soms is één klacht duidelijk present (bijvoorbeeld: een frequente migraine of tintelingen in handen en voeten of alleen erg moe of een psychische klacht of korte termijn geheugenproblemen), soms een enorme hoeveelheid aan grote en kleine klachten. Wat de patiënten ons vertellen is dat ze sluipenderwijs door de jaren heen achteruit gaan met hun conditie. Dit is ook opgetekend tot in detail vanaf 1901 (Hunter) toen men nog niet wist met welke ziekte men te maken had.
TEST JEZELF..!
Hoe weet je nou of je een B12 tekort hebt of niet? Luister naar wat je lichaam je zegt. Onderzoek klachten en symptomen. Het invullen van onderstaande B12-checklist kan helpen. De checklist is samengesteld door artsen die gespecialiseerd zijn in B12 tekort. Als je meer dan 8 symptomen ervaart, is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor verder onderzoek en behandeling. En laat je dan niet met een kluitje het riet in sturen maar vraag om een proefbehandeling met B12 suppletie en/of bloedonderzoek.
DOWNLOAD HIER DE B-12 CHECKLIST
Het belang van vroegtijdige diagnose en behandeling
Het vitamine B12-tekort is een aandoening die, mits tijdig opgemerkt en behandeld, goed te beheren is. Daarom benadruk ik nogmaals het belang van vroegtijdige diagnose en behandeling. Een nauwkeurige diagnose van een B12-tekort begint met een grondige medische evaluatie. Dit omvat een overzicht van je medische geschiedenis, een lichamelijk onderzoek en mogelijk laboratoriumtests, waaronder bloedonderzoeken om het B12-niveau te beoordelen.
Behandelingsopties
Als er een tekort aan vitamine B12 wordt vastgesteld, zijn er effectieve behandelingsopties beschikbaar. Afhankelijk van de ernst van het tekort, de onderliggende oorzaak en individuele factoren, kan je arts aanbevelen:
- B12-supplementen: Deze kunnen worden toegediend via tabletten of injecties, afhankelijk van de ernst van het tekort en de individuele behoeften.
- Dieetwijzigingen: Het aanpassen van je dieet om meer voedingsmiddelen te bevatten die rijk zijn aan B12, vooral als je een vegetarisch of veganistisch dieet volgt.
- Aanpak van onderliggende oorzaken: Als het tekort wordt veroorzaakt door medicijnen of aandoeningen die de opname van B12 belemmeren, kan het aanpakken van deze oorzaken essentieel zijn voor een effectieve behandeling.
Conclusie: preventie van onschatbaar belang
Het is duidelijk dat vitamine B12 een vitaal onderdeel is van een gezond dieet en een goed functionerend lichaam. Bewustwording over de bronnen van B12 en risicofactoren voor een tekort is de eerste stap naar een gezond leven. Het is van cruciaal belang om regelmatige gezondheidscontroles uit te voeren, vooral naarmate we ouder worden, om eventuele tekorten tijdig op te sporen en te behandelen.
Een gezonde levensstijl, gebaseerd op een uitgebalanceerd dieet en de juiste aanvulling van essentiële voedingsstoffen, is de sleutel tot het behouden van een optimale gezondheid en het voorkomen van potentieel ernstige aandoeningen. Laten we samen streven naar een gezonde toekomst door bewust te zijn van onze voedingsbehoeften en proactief te handelen om onze gezondheid te waarborgen.
